مایکروسافت ویندوز (به انگلیسی: Microsoft Windows)، یک گروه از چند خانواده سیستم عامل گرافیکی است که همه آن‌ها توسط مایکروسافت توسعه یافته،

به بازار عرضه شده و به فروش می‌رسند. این سیستم‌عامل، نسخه‌های متعددی دارد که از سال ۱۹۸۵ تاکنون به بازار عرضه شده‌اند.

خانواده‌های فعال Windows شامل ویندوز ان‌تی، Windows امبدد و ویندوز فون است. هریک از این خانواده‌ها ممکن‌است شامل چند زیرمجموعه باشد. (برای مثال: ویندوز سرور)

خانواده‌های قدیمی ویندوز نیز شامل Windows 9x و Windows موبایل می‌باشد. جدیدترین نسخه ویندوز که در ژوئیه ۲۰۱۵ منتشر شد،

 Windows۱۰ است که دارای دو نسخه ۳۲ بیتی و ۶۴ بیتی است.

تاریخچه

نسخه‌های اولیه

Windows ۳٫۰

Windows ۹x

Windows های ۹۵ و ۹۸ بر اساس ۹x تولید شده‌اند یعنی هسته و رابط کاربریشان در گروه ۹x می‌باشد.

Windows ۹۵

این سیستم‌عامل در اوت ۱۹۹۵ از سوی مایکروسافت عرضه گردید. این سیستم‌عامل همراه با اینترنت اکسپلورر ۴ عرضه شد.

ویندوز ۹۵ به علت این‌که عضو زین پس Windows ۳ است تحت نام Windows ۴ نیز شناخته شده. این اولین بار بود که دو سیستم عامل 

ام‌اس-داس و Windows با هم یکپارچه شده بودند. برخی Windows ۹۵ را انقلابی در نرم‌افزارها و سیستم‌عامل‌های رایانه در زمان خود می‌دانند.

Windows ۹۸

نسخه Windows از مایکروسافت که در سال ۱۹۹۸ ساخته شد و در واقع نسخه به روز شده ویندوز ۹۵ می‌باشد. (این ویندوز Memphis هم نامیده می‌شود)

استفاده از این Windows به‌طور گسترده در جهان وجود داشت و هم‌اکنون هم مورد استفاده می‌باشد. از امکانات این می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مرورگر مستقل مایکروسافت همان اینترنت اکسپلورر
• توانایی فرستادن و گرفتن نامه‌های الکترونیکی
• سیستم فایل FAT۳۲ برای اولین بار در این سیستم‌عامل
• پشتیبانی از USB برای اولین بار در این سیستم‌عامل
• پشتیبانی از DVD برای اولین بار در این سیستم‌عامل

سیستم‌عاملی که از نظر درایوها ضعیف ولی از نظر تخصیص منابع رایانه به خود خوب است.

ویندوز ۲۰۰۰

ویندوز ۲۰۰۰ سیستم‌عاملی برای کامپیوترهای شخصی (PC) است که توسط شرکت مایکروسافت تولید شده‌است.

این سیستم‌عامل گرافیکی در سال ۲۰۰۰ معرفی گردید و برای ایستگاه‌های کاری و سرورهای شبکه به کار می‌رود. ویندوز ۲۰۰۰ نسخه ۵٫۰ از خانواده ویندوز NT می‌باشد.

درخت خانواده ویندوز

ویندوز ان‌تی

نسخه‌های اولیه

ویندوز اکس‌پی

این نسخه از ویندوز در سال ۲۰۰۱ توسط مایکروسافت عرضه شد و تا پایان سال ۲۰۰۶ انتشار یافت. البته تا چند سال بعد از توزیع نسخه این ویرایش

Service Pack I و Service Pack II این محصول هم اضافه شد. شرکت ماکروسافت service pack III را تولید کرده و

برخی از کارایی‌های ویندوز vista را به ان اضافه کرده بود. این ویندوز در دو نسخهٔ خانگی (home edition) و پیشرفته (professional) در بازار عرضه می‌شد.

پشتیبانی از این ویندوز در نهم آوریل ۲۰۱۴، به صورت کامل پایان یافت.

ویندوز ویستا

این نسخه در سال ۲۰۰۷ منتشر شد. این نسخه از ویندوز تقریباً محیطی متفاوت با اکس پی داشت و در ابتدا کار کردن با آن دشواری‌هایی

برای کاربرانی که از اکس پی استفاده می‌کردند داشت؛ و دلیل آن هم تغییرات به‌وجود آمده در آن بود که البته این سختی طبیعی هم بود،

همان‌طور که زمانی که کاربران برای اولین بار دست از ویندوز ۹۸ کشیدند و دل به اکس پی دادند چنین مشکلات و دشواری‌هایی برای آن‌ها وجود داشت.

همچنین باید گفت که واقعاً مایکروسافت سعی کرده‌است تا در این سیستم عامل، سنگ تمام بگذارد، و ویستا را به بهترین نحو طراحی نماید.

هرچند در عمل ویستا مشکلاتی به همراه داشت (که در سیستم عامل بعدی مایکروسافت، یعنی ۷ رفع شد) از نکات مثبت این سیستم عامل

می‌توان به سرعت خوب و رابط گرافیکی بسیار عالی با محیطی خستگی ناپذیر برای کاربر و همچنین سرعت بالای آن در اینترنت و شبکه‌های بیسیم اشاره نمود.

این نکات مثبت زمانی آشکار خواهد شد که رایانه شما دارای یک پردازنده قدرتمند (و ترجیحاً دوهسته‌ای) و کارت گرافیکی بالا و حداقل رم یک گیگابایت و فضای هارددیسک حداقل به میزان ۱۵ گیگابایت باشد.

البته مقداری ۵ گیگابایت از این فضای ۱۵ گیگابایتی که گفته شده می‌توان گفت که به‌صورت فضای خالی بوده و برای انجام عملیات

(پروفایل، هایبرنت که دیگر در این Windows به جای استندبای آمده‌است و…) Windows لازم است.

Windows ۷

هفتمین نسخه از مجموعهٔ سیستم‌عامل‌های مایکروسافت Windows است که در تاریخ ۲۲ اکتبر سال ۲۰۰۹ به بازار عرضه شد.

Windows ۷ برای استفاده در کامپیوترهای شخصی شامل انواع خانگی و اداری تولید شده‌است. این سیستم‌عامل هفتمین نسل از سیستم‌عامل‌های

Windows می‌باشد و به همین دلیل نام آن را Windows ۷ گذاشته‌اند.

ویندوز ۸

Windows ۸ (به انگلیسی: Windows 8) نسخه‌ای از سیستم‌عامل ویندوز شرکت مایکروسافت می‌باشد که در ۲۶ اکتبر ۲۰۱۲ به بازار عرضه شد. این Windows برای استفاده در رایانه‌های شخصی، 

تبلتها و تلفن‌های همراه تولید شده‌است. این سیستم‌عامل هشتمین نسل از سیستم‌عامل‌های ویندوز می‌باشد و به همین دلیل نام آن را Windows ۸ گذاشته‌اند.

ویندوز ۸٫۱

ویندوز ۸٫۱ نسخهٔ آپدیت شدهٔ ویندوز ۸ می‌باشد که تغییرات زیر در آن اعمال شده‌است:

1. دکمه استارت به صورت نیمه کامل برگشته است.
2. بخش‌های library ویندوز برگشته است.
3. در اپلیکیشن‌های ویندوز تغییراتی ایجاد شده و دکمه‌های X و – نیز در اپلیکیشن بالای صفحه اپلیکیشن‌های لمسی آمده.

Windows ۱۰

مایکروسافت در تاریخ ۸ مهر ۱۳۹۳ نسخه جایگزین Windows ۸٫۱ را با نام Windows ۱۰ رونمایی کرد. در ۷ مرداد ۱۳۹۴ نسخه نهایی آن منتشر شد.

این نسخه کمبودهای رابط کاربری که در Windows ۸ معرفی شد را هدف گرفته‌است. تغییرات صورت گرفته شامل: بازگشت منوی استارت،

امکان استفاده از چندین دسکتاپ مجازی، قابلیت اجرای برنامه‌های دانلود شده از فروشگاهِ Windows به صورت پنجره‌ای (با توانایی کوچک کردن پنجره‌ها)

و بهبود پشتیبانی از ماوس و صفحه‌کلید. مایکروسافت اعلام کرده‌است که کاربران می‌توانند نسخه‌های قانونی Windows ۷ و Windows ۸٫۱ را به Windows ۱۰ به‌روزرسانی کنند.

Windows فون

این نسخه از Windows مخصوص تلفن‌های هوشمند است که آخرین نسخهٔ آن Windows فون ۱۰ یا نام دیگر آن Windows ۱۰ موبایل است.

مایکروسافت قصد دارد سیستم عامل‌های بر پایه Windows و Windows فون را به هم نزدیک و نزدیکتر کند. به‌طوری‌که توسعه دهندگان مایکروسافت،

می‌توانند برنامه خود را به دو خروجی Windows ۸/۸٫۱ و Windows فون ۸/۸٫۱ به‌طور هم‌زمان منتشر کنند و حتی به صورت یونیورسال بین تمام دستگاه‌هایی

که Windows ۱۰ یا یک مدل از آن روی آن هاست هم‌زمان منتشر کنند.

Windows سی ای

Windows سی ای (به‌طور رسمی به عنوان Windows توکار فشرده شناخته می‌شود)، نسخه‌ای از Windows است که بر روی رایانه‌های کمینه شده اجرا می‌شود،

مانند سیستم‌های هدایت ناوبری ماهواره‌ای و بعضی از گوشی‌های همراه. Windows توکار فشرده بر پایه هسته اختصاصی خود است.

مایکروسافت مجوزهای Windows سی ای را به تولیدکنندگان اصلی تجهیزات و سازندگان دستگاه‌ها می‌دهد. تولیدکنندگان اصلی تجهیزات و

سازندگان دستگاه‌ها می‌توانند واسط‌های کاربری خود را تغییر داده و بسازند، در حالی که Windows سی ای پایه‌های تخصصی برای چنین کاری را فراهم می‌کند.
Windows سی ای هسته اصلی ای بود که Windows موبایل از آن مشتق شد. نسخه بعدی آن، Windows فون ۷، بر پایهٔ اجزایی از Windows سی ای 6.0 R3

و Windows سی ای ۷٫۰ بود. اگرچه Windows فون ۸ همانند Windows ۸ بر پایهٔ هستهٔ ان تی است .
Windows توکار فشرده نباید با Windows اکس پی

توکار یا Windows ان تی ۴ توکار، نسخه‌هایی پیمانه‌ای از Windows بر پایه هسته Windows ان تی اشتباه گرفته شوند.