پی‌اچ‌پی (به انگلیسی: PHP) یک زبان برنامه‌نویسیِ شیءگرا است که برای طراحی وب توسعه یافته‌است، اما می‌توان از آن به عنوان یک زبان عمومی نیز استفاده‌کرد.

این زبان رسما در ماه ژوئیه ۲۰۲۰ از پشتیبانی ویندوز خارج شد. تا ژانویهٔ سال ۲۰۱۳ میلادی پی‌اچ‌پی روی ۲۴۴ میلیون وب‌گاه و ۲٫۱ میلیون سرور وب نصب شده‌است.

این زبان در سال ۱۹۹۵ میلادی توسط راسموس لِردورف (به انگلیسی: Rasmus Lerdorf) ساخته‌شد و در حال حاضر توسعهٔ آن بر عهدهٔ گروهPHP است. 

.در ابتدا، پی‌اچ‌پی از عبارت صفحهٔ خانگی شخصی (به انگلیسی: Personal Home Page) گرفته شده‌بود. 

اما اکنون این کلمه مخففِ بازگشتی PHP: Hypertext Preprocessor به معنی پی‌اچ‌پی: پیش‌پردازندهٔ ابرمتن است.

کدهای پی‌اچ‌پی توسط یک سرور وب که نرم‌افزار پی‌اچ‌پی روی آن نصب باشد، تفسیر می‌شود.

دستورهای این زبان می‌توانند به صورت مستقیم در درون کدهای اچ‌تی‌ام‌ال قرار بگیرند.

زبان پی‌اچ‌پی از نسخهٔ ۴٫۳ به بعد قابلیت پشتیبانی از واسط خط فرمان را نیز به امکانات خود اضافه کرد.

این قابلیت می‌تواند برای ایجاد نرم‌افزارهای غیر وبی یا نرم‌افزارهایی با واسط گرافیکی کاربر مورد استفاده قرار بگیرد.

پی‌اچ‌پی یک نرم‌افزار آزاد است که تحت مجوز پی‌اچ‌پی انتشار یافته‌است.

این مجوز به دلیل قرار دادن محدودیت روی استفاده از عنوان پی‌اچ‌پی، با مجوز همگانی گنو (GPL) سازگار نیست.

پی‌اچ‌پی را می‌توان روی اکثر سرورهای وب نصب کرد.

همچنین PHP قابلیت نصب آن به صورت یک شل جداگانه روی تقریباً تمامی سیستم‌های عامل و پلت‌فرم‌ها (یا سکوها) وجود دارد.

 تمامی این استفاده‌ها رایگان است.

تاریخچه

توسعهٔ‌PHP از سال ۱۹۹۴ و زمانی آغاز شد که راسموس لردورف تعدادی اسکریپت به زبان سی نوشت تا صفحهٔ خانگی خود را مدیریت کند.

این اسکریپت‌ها که به صورت رابط دروازهٔ مشترک (به انگلیسی: Common Gateway Inteface) نوشته شده‌بودند،

مسئول انجام عملیات‌های ساده‌ای مانند نشان دادن رزومهٔ راسموس و بررسی آمارهای بازدید از وب‌گاه او بودند.با گسترش اسکریپت‌ها و

افزودن توانایی تعامل با فرم‌های وب و ارتباط با پایگاه‌های داده، نام صفحهٔ خانگی شخصی/مفسر فرم 

(به انگلیسی: Personal Home Page/Form Interpreter) یا PHP/FI برای آن‌ها انتخاب شد. PHP/FI می‌توانست برای ایجاد نرم‌افزارهای سادهٔ وب استفاده شود.

در ابتدا، لردورف برای یافتن خطاهای این اسکریپت‌ها و بهبود آن‌ها، در ۸ جون سال ۱۹۹۵ میلادی اسکریپت‌ها را با نام 

ابزارهای صفحهٔ خانگی شخصی نسخهٔ ۱٫۰ (به انگلیسی: Personal Home Page Tools version 1.0) تحت مجوز عمومی گنو روی

گروه خبری یوزنت منتشر کرد.این نسخهٔ اولیه بسیاری از ویژگی‌های نسخهٔ کنونی این زبان را داشت. متغیرها به سبک زبان پرل بودند، مدیریت فرم‌ها وجود داشت

و می‌شد کدها را در درون کدهای اچ‌تی‌ام‌ال قرار داد. قواعد PHP نیز از زبان پرل پیروی می‌کردند، اما ساده‌تر، محدودتر و ناپایدارتر بودند. 

با شکل‌گیری یک گروه برنامه‌نویسی و بعد از انجام تست‌های فراوان روی نسخهٔ بتا و بازنویسی موتور تجزیه‌کننده،

سرانجام PHP/FI نسخهٔ ۲٫۰ در نوامبر سال ۱۹۹۷ میلادی منتشر گردید.

در ادامه تاریخچه

اندی گاتسمن و زیو سوراسکی با بازنویسی موتور تجزیه‌کننده در سال ۱۹۹۷ میلادی پایه و اساس نسخهٔ ۳ PHP را بنیان نهادند.

این دو نفر با همراهی لردورف با تغییر نام PHP به PHP : پیش‌پردازندهٔ ابرمتن (به انگلیسی: PHP: Hypertext Preprocessor) که یک مخفف بازگشتی است،

در ماه جون ۱۹۹۸ میلادی رسماً پی‌اچ‌پی نسخهٔ ۳٫۰ را منتشر کردند. بعد از این اتفاق گاتسمن و سوراسکی شروع به نوشتن هستهٔ

جدیدی برای زبان پی‌اچ‌پی کردند که منجر به به‌وجودآمدن موتور زِند در سال ۱۹۹۹ میلادی شد. آن‌ها همچنین شرکت زِند تکنولوژی را در کشور اسرائیل تأسیس کردند.

در تاریخ ۲۲ مه سال ۲۰۰۰ میلادی، پی‌اچ‌پی نسخهٔ ۴ که از موتور زند نسخهٔ ۱٫۰ استفاده می‌کرد، منتشر شد. این نسخه تا ماه

اوت سال ۲۰۰۸ میلادی توسعه یافت و به زیرنسخهٔ ۴٫۴٫۹ رسید. هم‌اکنون پشتیبانی این نسخه به پایان رسیده‌است و هیچ به‌روزرسانی برای آن منتشر نمی‌شود.

در ۱۳ ژوئیه سال ۲۰۰۴ میلادی، نسخهٔ ۵ PHP که از موتور زند نسخهٔ ۲ بهره می‌برد، منتشر شد. نسخهٔ ۵ ویژگی‌های زیادی را به PHP اضافه کرد.

پشتیبانی کامل از شیء گرایی، افزونهٔ PDO (به انگلیسی: PHP Data Object Extension) (که دسترسی به بانک‌های اطلاعاتی را ممکن می‌ساخت) و

بهبود بازدهی از جملهٔ این ویژگی‌ها محسوب می‌شد.از سال ۲۰۰۸ به بعد، با پایان یافتن پشتیبانی از تمامی نسخه‌های قدیمی‌تر PHP،

نسخهٔ ۵ تنها نسخهٔ در حال گسترش است.

در کنار نسخهٔ ۵ PHP یک نسخهٔ اصلی دیگر در حال توسعه است.

با توجه به تغییرات عمدهٔ موجود در این نسخه از جمله پشتیبانی کامل از یونیکد، قرار بود این نسخه به عنوان نسخهٔ ۶ PHP منتشر گردد.

اما پیاده‌سازی پشتیبانی از یونیکد بیش از آن‌چه انتظار می‌رفت، به طول انجامید. این امر باعث شد تا در مارس سال ۲۰۱۰ میلادی،

این نسخه به بخش در حال توسعه (به انگلیسی: Trunk) منتقل شد و دیگر به آن نسخهٔ ۶ گفته نمی‌شود.

مهم‌ترین تغییرات این بخش جدید: حذف register_globals، magic quotes و safe mode  دلیل حذف

 magic quotes تأثیرات غیرقابل پیش‌بینی و دلیل حذف register_globals خطرهای امنیتی بود که در نرم‌افزارها ایجاد می‌کرد.

به جای استفاده از magic qoutes برنامه نویسمی‌تواند از تابع addslashes()یا توابع دقیق‌تری استفاده کنند که برای هر پایگاه داده ایجاد شده‌اند،

در ادامه تاریخچه

مانند mysql_real_escape_string()که برای پایگاه داده مای‌اس‌کیوال طراحی شده‌است. توابعی که قرار است در نسخهٔ ۶ حذف شوند، از نسخهٔ ۵٫۳ به

صورت توصیه‌نشده (به انگلیسی: Deprecated) درآمده‌اند و استفاده از آن‌ها باعث بروز هشدار در نرم‌افزار خواهد شد.

تعداد بسیار زیادی از پروژه‌های بزرگ و متن‌باز که از زبان PHP استفاده می‌کنند، از سال ۲۰۰۸ با به وجود آمدن جنبش ابتکاری GoPHP5 به معنای

 برو به PHP ۵ دیگر از PHP نسخهٔ ۴ استفاده نمی‌کنند.

این جنبش توسط بسیاری از توسعه‌دهندگان PHP پشتیبانی شد تا بتوانند به گسترش استفاده از نسخهٔ ۵ PHP کمک کنند.

مفسرهای زبان PHP برای هر دو معماری ۳۲بیتی و ۶۴بیتی موجود است. تنها استثنا سیستم‌عامل ویندوز است که

فقط نسخه‌های ۳۲بیتی برای آن منتشر می‌شود. اما مدتی است که نسخه‌های ۶۴بیتی ویندوزی نیز به صورت امتحانی روی

 وب‌گاه PHP منتشر می‌شوند و استفاده از نسخه‌های امتحانی ۶۴بیتی ویندوز برای سرورهای بزرگ توصیه نمی‌شود.

نمونه کدی از زبان برنامه نویسی پی اچ پی

نمونه کدی از پرژه Hello World با زبان برنامه نویسی پی اچ پی

<?= 'Hello, world!' ?>